एकवीरा आई कार्ला

एकवीरा आई कार्ला

महाराष्ट्रातील लोणावळ्यातील हिल स्टेशनजवळ स्थित कार्ला लेणी, प्राचीन बौद्ध दगडी लेण्यांचा समूह आहे. इसवी सनपूर्व दुसऱ्या शतकातील या लेण्या ऐतिहासिक आणि वास्तुशास्त्रीय महत्त्वाच्या आहेत.

प्रामुख्याने आगरी-कोळी समाजाच्या लोकांचे कुलदैवत असलेल्या आई एकवीरा देवीचे मंदिर पुणे जिल्ह्यातील लोणावळा येथील कार्ला लेणीजवळ आहे. पण कोळी समाजाच्या लोकांबरोबरच एकवीरा देवीची उपासना बऱ्याच इतर समाजांतील लोकांकडूनही केली जाते.

तसेच काही कुणबी समाजाच्या लोकांचेही हे कुलदैवत आहे. एकवीरा आई कार्ला येथील हे मंदिर पश्चिमाभिमुख असून एका ओळीत बांधली गेलेली मूळची तीन मंदिरे आहेत. या तिन्ही देवलयांच्या समोरच महामंडप, वर्षामंडप आणि गोपुर आहेत. 

चैत्र नवरात्रात व अश्विन नवरात्रात अनेक भाविक या मंदिरात पूजा आणि उत्सव साजरा करण्यासाठी गर्दी करतात. परशुरामांची आई रेणुका देवीची एकवीरा या नावाने देखील उपासना केली जाते.आई एकवीरा देवीचे हे मंदिर पांडवकालीन असून पांडवानी त्यांच्या वनवासाच्या काळात एका रात्रीत बांधले होते.

मुख्य आकर्षण म्हणजे भव्य चैत्य (प्रार्थना हॉल) त्याच्या गुंतागुंतीच्या दगडी वास्तुकला आणि दगडात रचलेली एक उल्लेखनीय लाकडी छत.

लोणावळा सहलीचा एक भाग म्हणून बरेच लोक मंदिराला भेट देतात आणि तेथील आध्यात्मिक वातावरणाचा अनुभव घेतात आणि सुंदर नैसर्गिक परिसराचा आनंद घेतात.तसेच शांतता आणि आध्यात्मिक वातावरण हे आंतरिक शांतीच्या साधकांसाठी हे एक आदर्श ठिकाण बनवते.

जवळील पाहण्याची ठिकाणे :

१) कार्ला लेणी –  ०.५ कि.मी

कार्ला लेणींमध्ये लहान विहार (मठातील कोशिका) आणि स्तूप (अवशेष असलेली रचना) तपशीलवार कोरीवकाम आणि शिल्पे यांनी सुशोभित केलेले आहेत, बुद्धाच्या जीवनातील आणि विविध देवतांचे दृश्ये दर्शवितात. पश्चिम घाटाच्या निसर्गसौंदर्याने वेढलेल्या, कार्ला लेणी ऐतिहासिक अन्वेषण आणि नैसर्गिक शांततेचे मिश्रण देतात, ज्यामुळे ते या प्रदेशातील एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ बनते.

२) भाजे लेणी – ८ कि.मी भाजा लेणी केवळ भारताच्या समृद्ध बौद्ध वारशाचा दाखलाच नाहीत तर अभ्यागतांना एक्सप्लोर करण्यासाठी आणि कौतुक करण्यासाठी एक निर्मळ आणि निसर्गरम्य स्थान देखील देतात. भारताच्या प्राचीन भूतकाळाची आणि तेथील कारागिरांची कलात्मकता जाणून घेऊ इच्छिणाऱ्यांसाठी ते एक लोकप्रिय पर्यटन आकर्षण आहे.

३) किल्ले लोहगड –  ८ कि.मी

लोहगड किल्ल्याचा इतिहास 18 व्या शतकातील आहे आणि त्याने मराठा आणि मुघलांसह अनेक राजवंशांचे शासन पाहिले आहे. मराठा साम्राज्याच्या संरक्षणात याने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.लोणावळ्याहून किल्ल्यावर सहज पोहोचता येते आणि छोट्या ट्रेकने किंवा ड्राईव्हने पोहोचता येते. इतिहासप्रेमी आणि निसर्ग प्रेमी दोघांसाठी हे एक आवडते ठिकाण आहे.

४) किल्ले कोरिगड – ९ कि.मी पश्चिम घाटाच्या हिरवाईत वसलेला, कोरीगड किल्ला हे ट्रेकिंगचे लोकप्रिय ठिकाण आहे. किल्ल्याचा ट्रेक तुलनेने सोपा आहे आणि आजूबाजूच्या सह्याद्रीच्या पर्वतरांगा आणि दऱ्यांचे विहंगम विहंगम दृश्य देते.कोरीगड किल्ला लोणावळ्याहून सहज उपलब्ध आहे, आणि ट्रेक नवशिक्या आणि अनुभवी ट्रेकर्ससाठी योग्य आहे. लोणावळ्यापासून एका दिवसाच्या सहलीसाठी हा उत्तम पर्याय आहे.

एकवीरा आई कार्ला कसे पोहचाल :

मुंबई आणि पुणे येथून महाराष्ट्रातील लोणावळा गाठणे तुलनेने सोपे आहे.लोणावळा पर्यन्त तुम्ही कसे पोहचू शकता त्या साठी ह्या पानावर जा आणि संपूर्ण माहिती नीट वाचा. 

विमानाने

जवळचे विमानतळ – पुणे विमानतळावर (PNQ) पुणे पासून अंदाजे ६० कि.मी. अंतरावर हे देवीचे मंदिर आहे.

रेल्वेने

जवळचे रेल्वे स्थानक – लोणावळा रेल्वे स्टेशन (LNL) 

सार्वजनिक बसने/ टॅक्सी /रिक्षा 

लोणावळा रेल्वे स्टेशन पासून बस स्टेशन अवघ्या २ मिनटे अंतरावर आहे. बस स्थानकावरआल्यावर तुम्ही शेरिंग टॅक्सी अथवा बस ने कारला फाटा पर्यन्त जाऊ शकता. तिथपर्यंतचा प्रती प्रवासी खर्च १५-२० रुपये असू शकतो. त्यापुढील प्रवास तुम्ही पायी करू शकता.

जर तुम्ही खाजगी गाडी ने येत असाल तर मंदिराच्या पायथ्यापर्यन्त गाडी नेऊ शकता. तिथे सार्वजनिक पार्किंग सेवा उपलभ्द्ध आहे.